Parafia św. Michała Archanioła w Gnieźnie

---

Historia

W historii parafii przy kościele, którego początki sięgają około 1040 roku, warto zwrócić uwagę na pierwsze pisemne wzmianki z 1316 roku. Nowa świątynia powstała w drugiej połowie XIV wieku. Po pożarze w tym samym roku, parafianie z powodzeniem przystąpili do jej odbudowy. W 1806 roku kościół został przekształcony przez wojska francuskie w magazyn do przechowywania siana i słomy, co narażało go na dalsze zniszczenie. W 1810 roku, magistrat w Gnieźnie uznał, że budowla nie nadaje się do naprawy. Jednakże, dzięki staraniom proboszcza Michała Jasienieckiego, rozpoczęto prace nad jego odbudową, które trwały do 1815 roku.

Świątynia przez długi czas pełniła funkcję siedziby dekanatu. Z przeszłości związana była również z Wójtostwem, które aż do 1659 roku, funkcjonowało jako odrębna jednostka administracyjna. Później, w XIX wieku, zostało ono włączone w struktury miasta Gniezna.

Obecny kościół wzniesiono w epokę rozkwitu gotyku, między XIX a XX wiekiem. Z pewnością podobieństw szczegółów sklepienia prezbiterium do katedry gnieźnieńskiej pozwala na stwierdzenie, że obie budowle powstawały mniej więcej w tym samym czasie, co dotyczy także naw katedry, działających w drugiej połowie XIV wieku.

Kościół został zaprojektowany jako trzynawowa i halowa budowla w stylu gotyckim, z murowaną cegłą w tradycyjnym polskim układzie. Niestety, pierwotny układ cegieł był widocznie zdeformowany przez liczne przeróbki. W prezbiterium można spotkać sklepienie krzyżowo-żebrowe, zdobione rzeźbami przedstawiającymi sceny polowań oraz motywy roślinne.

Również zworniki znajdujące się na tym sklepieniu są ozdobione herbem Jastrzębiec, co może wskazywać na związek z abp. Wojciechem Jastrzębcem. Reszta kościoła zyskała obecny wygląd podczas restauracji w latach 1811–1815, a w nawach zachowało się sklepienie korytkowe. Muzyczny chór oparty jest na dwóch kolumnach i pochodzi z XIX wieku.

Na dachu świątyni znajduje się sygnaturka. Elementy gotyckie, poza prezbiterium, zachowały się jedynie w postaci ostrołuku nad południową kruchtą, która była niegdyś otwartym przedsionkiem oraz w formie szkarp odbiegających od zewnętrznych ścian kościoła. U północnej ściany kościoła w nawie oraz prezbiterium zauważyć można dołki w cegle, będące śladami po tzw. świdrach ogniowych, używanych w średniowieczu do krzesania rytualnego ognia w czasie Wielkiej Soboty.

W XIV wieku przy kościele funkcjonował szpital, a w pobliskiej okolicy znajdował się targ skórny i ratusz. W 1900 roku, w miejsce dawnej kruchty zachodniej, ks. proboszcz A. Ussorowski zainicjował budowę neobarokowej wieży, na której umieszczono trzy dzwony, w tym jeden z 1820 roku oraz dwa z 1838.

Warto przypomnieć, że dnia 6 marca 1795 roku gościem kościoła był abp. Ignacy Krasicki, znany poeta i powieściopisarz. Na zewnętrznych ścianach południowej i wschodniej umieszczono tablice, które upamiętniają zmarłych kapłanów oraz benefactorów kościoła, a pod krucyfiksem znajduje się tablica poświęcona ks. Franciszkowi Napierałę, proboszczowi, który został zamordowany w 1942 roku w Dachau.

Kościół otrzymał poświęcenie w 1521 roku, a rocznicę tego wydarzenia obchodzimy w ostatnią niedzielę października. Uroczystości odpustowe ku czci świętego Michała Archanioła, patrona parafii, odbywają się corocznie 29 września. W trakcie tych obchodów, w procesji przenoszone są relikwie św. Wojciecha z Bazyliki Prymasowskiej do kościoła, a po całonocnej adoracji Najświętszego Sakramentu, następnego dnia, wracają w uroczystej procesji na swoje miejsce. Warto zaznaczyć, że dekanat posiadał długą historię w tej parafii, która to została przeniesiona w 1999 roku do parafii na Winiarach.

---

Oceń: Parafia św. Michała Archanioła w Gnieźnie

---