Mieczysław Porębski

---

Życiorys

Mieczysław Porębski, urodzony w rodzinie Jana (1885–1949), który był germanistą oraz filologiem klasycznym, i Zofii z Różańskich (1891–1985), przeżył swoje dzieciństwo w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Przez wiele lat mieszkał w różnych miejscach, w tym w Łasku (1921–1924), Poznaniu (1924), Kępnie (1924–1927), Grudziądzu (1927–1928), Gniewie (1928–1931) oraz Chełmży (1931–1937). Po ukończeniu ośmioklasowego gimnazjum w Piekarach Śląskich, gdzie zdał maturę w 1938 roku, podjął studia z zakresu historii sztuki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Niestety, edukacja ta została przerwana przez wybuch II wojny światowej.

W czasie niemieckiej okupacji Porębski uczęszczał do Szkoły Rzemiosł Artystycznych (Kunstgewerbeschule) w Krakowie, gdzie nastąpił rozwój jego zainteresowań artystycznych. W tym okresie zaangażował się także w działalność podziemnego teatru prowadzonego przez Tadeusza Kantora. Jego aktywności konspiracyjne doprowadziły do aresztowania 2 lipca 1944 roku, a następnie osadzenia go w obozie przejściowym w Płaszowie oraz więzieniu przy ulicy Montelupich. Dalsze losy miały miejsce w obozach koncentracyjnych – najpierw został przetransportowany do Gross-Rosen, a następnie do Sachsenhausen, gdzie spędził czas aż do wyzwolenia 3 maja 1945 roku.

Po wojnie, 4 sierpnia 1945 roku, Porębski powrócił do Krakowa i ukończył studia z zakresu historii sztuki. Pod opieką profesora Vojesława Mole obronił pracę magisterską 9 marca 1951 roku na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1950–1969 pracował jako wykładowca w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a od 1970 roku pełnił funkcję profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego działalność akademicka łączyła się z członkostwem w Polskiej Akademii Umiejętności, gdzie od 1990 roku był aktywnym uczestnikiem. Od roku 1974 pełnił także rolę kuratora w Muzeum Narodowym w Krakowie, a w latach 1952-1957 zasiadał w zespole redakcyjnym „Przeglądu Artystycznego”.

Jego badania koncentrowały się przede wszystkim na sztuce XIX i XX wieku oraz teorii sztuki. W 1995 roku zdobył Nagrodę im. Kazimierza Wyki, a pięć lat później wyróżnienie od Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy z okazji swoich 80. urodzin. W 2002 roku Porębski został uhonorowany tytułem Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Warszawskiego, a we wrześniu tego samego roku otrzymał Krakowską Książkę Miesiąca za publikację „Polskość jako sytuacja”. Podczas uroczystości jubileuszowej na 90. urodziny, 4 kwietnia 2011 roku, wręczono mu Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” z rąk Moniki Smoleń, a nadania dokonał minister Bogdan Zdrojewski.

W 2012 roku, Mieczysław Porębski stał się laureatem Nagrody Literackiej Gdynia. Jego wpływ na sztukę i kulturę jest także widoczny w stałej wystawie w MOCAK-u Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, gdzie prezentowana jest Biblioteka Profesora Mieczysława Porębskiego. W zaaranżowanym przestronnie gabinecie znajdują się prace, które artysta otrzymał od znanych przyjaciół oraz jego osobisty księgozbiór, który jest dostępny dla zwiedzających.

Wybrane publikacje

Oto kolekcja wybitnych publikacji Mieczysława Porębskiego, które dokumentują jego wkład w świat sztuki oraz krytyki artystycznej:

• Sztuka naszego czasu: zbiór szkiców i artykułów krytycznych z lat 1945–1955 (Warszawa, 1956),
• Malowane dzieje (Warszawa, 1961),
• Interregnum: studia z historii sztuki polskiej XIX i XX wieku (Warszawa, 1975),
• Granica współczesności: ze studiów nad kształtowaniem się poglądów artystycznych XX wieku (Wrocław, 1965),
• Pożegnanie z krytyką (Kraków, 1966),
• Kubizm: wprowadzenie do sztuki XX wieku (tom 68 serii wydawniczej Omega, Warszawa 1966),
• Ikonosfera (Warszawa, 1972),
• Sztuka a informacja (Kraków, Wrocław 1975),
• Dzieje sztuki w zarysie (Warszawa, t. I – 1976, t. III – 1988; tom II napisał prof. Ksawery Piwocki),
• Z. po-wieść (Warszawa, 1989),
• Deska (1997) – nominacja do Nagrody Literackiej Nike 1998,
• Nowosielski (Kraków, 2003, posłowie Krystyna Czerni) – książka znalazła się wśród finalistów Nagrody Literackiej Nike 2004.

Ordery i odznaczenia

Mieczysław Porębski był wielką osobowością, która otrzymała liczne odznaczenia i nagrody za swoje zasługi. Wśród najbardziej znaczących wyróżnień znajdują się:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 1991 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który został nadany 22 lipca 1952 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, który przyznano 23 marca 2011 roku.

---

Oceń: Mieczysław Porębski

---