Łucjan Kamieński

Nauka i edukacja

Łucjan Kamieński to postać, która zapisuje się na trwałe w historii muzyki w Polsce. Urodził się 7 stycznia 1885 roku w Gnieźnie, a swoje życie zakończył 29 lipca 1964 roku w Toruniu.

Był on nie tylko muzykiem, ale również muzykologiem i kompozytorem, co czyniło go osobą o wyjątkowym wkładzie w rozwój polskiej kultury muzycznej.

Życiorys

Łucjan Kamieński był synem Maksymiliana, który pracował jako urzędnik celny, oraz Anieli z Giersbergów. Ukończenie gimnazjum klasycznego we Wrocławiu nastąpiło w 1903 roku. W tym samym okresie Kamieński brał udział w chórze katedralnym, a także rozwijał swoje umiejętności muzyczne pod okiem Maxa Filke’go. Przez niezidentyfikowany czas uczęszczał do Seminarium Duchownego w Poznaniu.

W latach 1903–1909 studiował w Hochschule für Musik w Berlinie, gdzie jego nauczycielami byli Max Bruch i Robert Kahn w zakresie kompozycji, natomiast u Hermanna Kretzschmara i Johannesa Wolfa zgłębiał muzykologię. Ukończenie studiów zaowocowało nadaniem mu w 1910 roku stopnia doktora. Podczas studiów aktywnie działał w kręgach robotniczych Berlina, co zaowocowało publikacją jego pierwszego dzieła: 60 Arbeitslieder. W latach 1909–1918 mieszkał w Królewcu, pełniąc funkcję redaktora działu muzycznego w „Königsberger Allgemeine Zeitung”.

W 1919 roku Kamieński został dyrygentem operetki objazdowej w Poznaniu, a w 1920 roku objął stanowisko wicedyrektora Akademii Muzycznej. Jako profesor nadzwyczajny i kierownik katedry muzykologii Uniwersytetu Poznańskiego rozpoczął swoją akademicką karierę w 1922 roku, awansując na profesora zwyczajnego w 1936 roku. W latach 1938-1939 pełnił także funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego.

W 1928 roku zainicjował Polskie Towarzystwo Muzykologiczne oraz, dwa lata później, założył pierwsze w Polsce archiwum fonograficzne w Poznaniu. Kamieński zorganizował ekspedycje nagraniowe w 1932 i 1935 roku na Kaszubach, w 1937 roku na Śląsku oraz w trakcie swoich wędrówek po Wielkopolsce, Pomorzu, Kujawach i Pieninach. Niestety, archiwum to (około 4 tysiące nagrań) uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej, w zachowanych jedynie publikacjach z 1936 roku zamieszczono transkrypcje pieśni ludowych z Kaszub południowych.

W gronie jego uczniów znaleźli się tak uznani muzycy jak Marek Kwiek, Zygmunt Latoszewski, Konrad Pałubicki, Jadwiga Sobieska, Marian Sobieski oraz Leon Witkowski. Po zamachach w 1939 roku, Kamieński został aresztowany przez gestapo pod zarzutem działalności antyniemieckiej, jednak dzięki interwencji jego żony, niemieckiej śpiewaczki Lindy Harder, odzyskał wolność pod koniec listopada.

W czasie okupacji niemieckiej pracował jako archiwista w Bibliotece im. Raczyńskich w Poznaniu. W 1941 roku został wpisany na volkslistę, co doprowadziło do skazania go przez sąd PRL na 3 lata więzienia oraz utratę mienia we wrześniu 1946 roku. Już w październiku 1946 roku został ułaskawiony, a w 1960 roku sąd zastosował zatarcie skazania. W latach 1949–1957 był nauczycielem w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Toruniu.

Po odsunięciu od instytucji akademickich, Kamieński, pozbawiony możliwości pracy grupowej, próbował swoich sił w pracy indywidualnej, nagrywając w latach 50. 150 płyt miękkich na Kaszubach. Ostatecznie powrócił do kompozycji, jednak większość jego twórczości sprzed 1939 roku, w tym cała muzyka symfoniczna oraz utwory sceniczne, uległa zatarciu.

Zmarł 28 lipca 1964 roku w Toruniu i został pochowany na Cmentarzu św. Jerzego.

Ordery i odznaczenia

Wśród licznych wyróżnień, jakie zdobył Łucjan Kamieński, znajdują się następujące ordery i odznaczenia:

  • Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 11 listopada 1936,
  • Srebrny Wawrzyn Akademicki, otrzymany 4 listopada 1937,
  • Krzyż Oficerski Orderu Białego Lwa, nadany przez Czechosłowację w 1930 roku.

Kompozycje (wybór)

Łucjan Kamieński to kompozytor, którego twórczość zawiera wiele interesujących utworów. Oto niektóre z nich, które zasługują na szczególną uwagę:

  • 60 Arbeitslieder na głos i fortepian do słów własnych,
  • Thamar, dramat muzyczny,
  • Pieśni ludowe polskie na głos i fortepian op. 20,
  • Sonata d-moll na skrzypce i fortepian op. 18,
  • Fantaisie sur des Noëls Polonais (Kolędy Polskie) pour piano seul op. 17,
  • Kołem, oj kołem…, pieśń na głos z fortepianem do słów Lucjana Rydla,
  • Choćbym nie chciał, pieśń na głos z fortepianem do słów Lucjana Rydla,
  • Pieśń o morzu naszym na głos z fortepianem,
  • Pobudka na 4-głosowy chór męski i orkiestrę dętą,
  • Kurdesze studenckie na głos z fortepianem do słów własnych,
  • 5 Pieśni wielkopostnych na chór męski a cappella,
  • Kaszebście nuti (Pieśni kaszubskie), 13 pieśni na głos z fortepianem,
  • Damy i huzary, opera komiczna do libretta kompozytora według Aleksandra Fredry,
  • Rola wielkopolska, pieśń ludowa na chór męski a cappella.

Przypisy

  1. M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
  2. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  3. Przybyszewski 2014, s. 99.

Oceń: Łucjan Kamieński

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:19