Janusz Wilczyński

---

Życiorys zawodowy

Janusz Wilczyński jest uznawanym naukowcem, który swoje wykształcenie zdobył na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie ukończył studia w 1961 roku. Już w tym samym roku podjął pracę na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UJ, co stanowiło początek jego owocnej kariery akademickiej.

W latach 1962–1966 Janusz Wilczyński miał zaszczyt uczestniczyć w stażu naukowym zorganizowanym w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych (ZIBJ) w Dubnej. Powrócił do Polski, aby w 1967 roku obronić pracę doktorską, której tematem była „O mechanizmie reakcji przekazu protonu”. Ten projekt zapoczątkował jego długą i bogatą ścieżkę kariery w dziedzinie fizyki jądrowej, w ramach której rozpoczął pracę w Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie.

W kolejnych latach, od 1967 do 1971, Wilczyński odbył kolejny staż w ZIBJ, a następnie w latach 1972-1974 został zaproszony na 1,5-roczny staż w Instytucie Nielsa Bohra w Kopenhadze. Po powrocie do kraju, w 1976 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego dzięki rozprawie „Makroskopowe aspekty mechanizmu zderzeń ciężkich jonów z jądrami atomowymi”. Jego osiągnięcia w tej dziedzinie zostały docenione i w 1980 roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku.

W 1981 roku Wilczyński otrzymał tytuł naukowy profesora, co jeszcze bardziej umocniło jego pozycję w środowisku naukowym. Jego prace badawcze zawsze cieszyły się dużym uznaniem, o czym świadczy współpraca z wieloma renomowanymi ośrodkami badawczymi na całym świecie, takimi jak Institut de physique nucléaire w Orsay w 1976 roku oraz Kernfysisch Versneller Instituut w Groningen, gdzie pracował w latach 1977-1979 oraz 1989-1991. Jego doświadczenie obejmowało również National Superconducting Cyklotron Laboratory w East Lansing (1983-1984) oraz Lawrence Berkeley National Laboratory w Berkeley (1984-1986).

W 1988 roku profesor Janusz Wilczyński miał zaszczyt wygłosić serię wykładów na Uniwersytecie w Kyoto w Japonii. Z kolei w latach 1998–2010 wielokrotnie odwiedzał LBNL w Berkeley oraz Laboratori Nazionali del Sud w Katanii we Włoszech, kontynuując swoje badania oraz wymianę wiedzy w międzynarodowych środowiskach akademickich.

Zainteresowania i osiągnięcia naukowe

Prof. Janusz Wilczyński był osobą o znacznym dorobku w dziedzinie nauk ścisłych, szczególnie w fizyce jądrowej. Jego prace badawcze koncentrowały się na mechanizmach oddziaływania jąder atomowych, co miało ogromne znaczenie dla rozwoju tej dziedziny.

W latach 60. XX wieku uczestniczył w pionierskich badaniach dotyczących tzw. reakcji głęboko-nieelastycznych. Jego zaangażowanie przyczyniło się do odkrycia około 30 nowych lekkich jąder atomowych, które charakteryzowały się dużym nadmiarem neutronów, co do tamtego czasu było nieznane naukowcom.

W późniejszych latach, w latach 70., wprowadził do fizyki jądrowej koncepcję siły kontaktowej oraz krytycznego momentu pędu, który ograniczał reakcje fuzji. Jego interpretacja reakcji głęboko nieelastycznych stała się na tyle znacząca, że została uwzględniona w podręcznikach fizyki jądrowej jako „diagram Wilczyńskiego”, stanowiąc ważny element w naukowych opracowaniach.

W latach 80. prof. Wilczyński kontynuował badania nad niekompletną fuzją jąder atomowych, rozwijając nowy mechanizm, który dotyczył zdarzeń zachodzących powyżej krytycznego momentu pędu. Jego późniejsze badania koncentrowały się na naturze sił dyssypacyjnych w materii jądrowej, w obszarze energii niskich oraz pośrednich, co również miało wielkie znaczenie dla zrozumienia procesów jądrowych.

W trakcie swojej kariery zaproponował nową metodę eksperymentalną, która umożliwiła pomiary skali czasowej w reakcjach pół-peryferyjnych. Metoda ta znajduje obecnie zastosowanie w badaniach prowadzonych w laboratorium w Katanii, co potwierdza jej użyteczność.

Nie można też zapomnieć o jego wkładzie w rozwój modelu „Fusion by Diffusion”, który jest szeroko stosowany do opisu reakcji prowadzących do kreacji nowych superciężkich pierwiastków, czyli tych o liczbach atomowych większych niż 104. Profesorem Wilczyński był również nieocenionym uczestnikiem międzynarodowych konferencji naukowych, w których brał udział w pracach wielu komitetów doradczych, wygłaszając około 20 referatów jako zaproszony ekspert.

Publikacje

Janusz Wilczyński to naukowiec, którego osiągnięcia badawcze są imponujące. W swojej karierze opublikował ponad 160 artykułów w uznawanych międzynarodowych czasopismach naukowych. Jego prace cieszą się dużym zainteresowaniem w branży, co potwierdza fakt, że według SCOPUS jego indeks cytowania przekracza 4500.

Warto również zwrócić uwagę na indeks Hirsha, który wynosi 38, co świadczy o znaczącym wpływie jego badań na społeczność naukową.

Nagrody i odznaczenia

Prof. Janusz Wilczyński, w ciągu swojej kariery akademickiej, zdobył liczne nagrody oraz odznaczenia za swoje osiągnięcia naukowe i publikacje. Jego praca została doceniona przez wiele prestiżowych instytucji:

• indywidualna nagroda naukowa Polskiego Towarzystwa Fizycznego, przyznana w 1976 roku,
• indywidualna nagroda II stopnia Państwowej Komisji Rady ds. Wykorzystanie Energii Jądrowej w 1978 roku,
• nagroda zbiorowa Państwowego Komitetu Nauki i Techniki ZSRR z 1982 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi otrzymany w 1989 roku,
• nagroda naukowa im. Wojciecha Rubinowicza, przyznana przez Polskie Towarzystwo Fizyczne w 1992 roku,
• nagroda przyznawana przez Elsevier Science Publisher B.V. za recenzowanie prac w czasopiśmie Physics Letters B w latach 1990–1991,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczenie, które otrzymał w 2015 roku.

---

Oceń: Janusz Wilczyński

---