Bolesław Piotr Kasprowicz


Bolesław Piotr Kasprowicz, urodzony 2 grudnia 1895 roku w Gnieźnie, to postać, która pozostawiła niezatarte ślady w polskiej gospodarce. Jego wyjątkowa kariera, która zakończyła się 9 grudnia 1982 roku w Sopocie, skupiała się na ekonomii oraz teorii gospodarki morskiej.

Był to ekonomista, którego wkład w dziedzinę badań nad morskimi aspektami gospodarki w Polsce zasługuje na szczegółowe omówienie.

Życiorys

Bolesław Piotr Kasprowicz był synem Bolesława Michała Kasprowicza oraz Ewy z domu Rudlickiej. Jego edukacja rozpoczęła się w Gnieźnie, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. W roku 1904 postanowił kontynuować naukę w Królewskim Gimnazjum w Gnieźnie. Wspominając swoje młodzieńcze lata w książce pt. „Byłem juniorem”, określał je jako okres „beztroskiego życia”, podczas którego znalazł się pod opieką ks. Damsa. Uczył się również w Rawiczu w szkole obywatelskiej, gdzie językiem wykładowym był francuski. W 1906 roku przeniósł się do tzw. Pedagogium, mieszczącego się w magnackiej rezydencji Sapiehów w Ostrowie, miejscowości znajdującej się obecnie w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim.

W latach 1910–1912 podjął naukę w „Szkole Miejskiej” w Bydgoszczy, która dzisiaj jest znana jako VI Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy, uznawane wówczas za najbardziej zgermanizowane miasto w Prowincji Poznańskiej. W 1911 roku, będąc uczniem klasy szóstej, włączył się w działalność tajnego Towarzystwa Tomasza Zana, co oznaczało rozpoczęcie jego nowego życia w konspiracji. Działania te opierały się na walce z wrogiem oraz wzajemnym wsparciu i kształtowaniu charakteru. W 1912 roku, na prośbę rodziców, wrócił do Gniezna, gdzie rozpoczął praktykę w rodzinnym biznesie, odbywając jednocześnie podróże do Londynu, Antwerpii i Berlina.

W Berlinie nawiązał bliższe kontakty z innymi studentami z Gniezna, a także zaczął uczestniczyć w wykładach z literatury polskiej, które prowadził Aleksander Brückner. Nie chcąc jedynie aktywnie przeżywać etapu juniora w rodzinnej firmie, postanowił podjąć studia ekonomiczne. Wybuch I wojny światowej skłonił młodego Kasprowicza do opuszczenia rodzinnego miasta. Udał się do sanatoriów, a w wolnym czasie przygotowywał się do zdania matury. W latach 1916–1918 studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Berlinie, zaangażował się także w działalność społeczną w Towarzystwie Naukowym Akademików Polaków, będącym na czołowej pozycji pod przewodnictwem Wojciecha Korfantego, a także w organizację charytatywną „Bratnia Pomoc”. Oprócz tego uczestniczył w działaniach edukacyjnych i polityczno-narodowych wśród polskich emigrantów oraz w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.

Po ukończeniu studiów Kasprowicz powrócił do Gniezna, gdzie zdecydował się na pracę w firmie ojca. Aktywnie uczestniczył w działalności gnieźnieńskiego „Sokoła” i angażował się w niepodległościowe wydarzenia na ziemiach wielkopolskich. Był świadkiem wybuchu powstania wielkopolskiego, które miało miejsce 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. Krótko po tym objął stanowisko kierownika Ekspozytury Ministerstwa Przemysłu i Handlu, by następnie wstąpić do szkoły obserwatorów lotników na Ławicy, koło Poznania. Jednakże na podstawie zalecenia generała Józefa Dowbora-Muśnickiego, z powodu stanu zdrowia, został zwolniony z wojskowej służby lotniczej. Jesienią 1919 roku, już w wolnym Poznaniu, wznowił edukację na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie kontynuował studia na kierunku ekonomicznym Wydziału Prawno-Ekonomicznego. Po zdaniu egzaminów końcowych, rozpoczął studia doktoranckie pod okiem prof. Edwarda Taylora. Za swoją pracę pt. Przemysł spirytusowy b. dzielnicy pruskiej w okresie etatyzmu, uzyskał stopień doktora w maju 1922 roku.

W miarę jak sytuacja gospodarcza w kraju, a także w rodzinnej firmie stawała się coraz trudniejsza, podjął decyzję o przejęciu osobistego zarządzania działalnością firmy. W tym czasie ożenił się z Izabellą von Poeppinghausen. Po uratowaniu przedsiębiorstwa przed kryzysem, Kasprowicz przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował jako prokurent w warszawskim oddziale Zachodnio-Polskiego Zjednoczenia Spirytusowego „Zachospi”, zajmując się organizacją działu zakupu i transportu dla polskiej spółki dzierżawnej w Turcji. W dalszym etapie powołał eksportową placówkę branży spirytusowej w Gdańsku, co otworzyło mu nowe możliwości rozwoju.

W 1930 roku miał okazję poznać Czesława Peche, dyrektora departamentu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a także bliskiego współpracownika inż. Eugeniusza Kwiatkowskiego. W grudniu tego samego roku przyjął z entuzjazmem propozycję objęcia stanowiska dyrektora tworzonej instytucji „Rady Interesantów Portu w Gdyni”. Jednocześnie rozpoczął pracę wykładowcy w Instytucie Handlu Morskiego i Techniki Portowej, a także rozpoczął działalność publicystyczną w zakresie gospodarki morskiej. Z wizją dalszej edukacji, stwierdzał konieczność szkolenia specjalistów z zakresu prawa, transportu oraz praktyków związanych z gospodarką morską. Dodatkowo ukierunkował swoje działania na utworzenie we Władysławie specjalistycznej uczelni ekonomicznej. W tym okresie pełnił funkcję radnego Gdyni.

Wrzesień 1939 roku wymusił na Kasprowiczu konieczność opuszczenia Wybrzeża. Po niełatwych okolicznościach dotarł do Łubna, gdzie jego żona przebywała u rodziny. Jako honorowy konsul Rumunii podjął decyzję o powrocie do Warszawy, gdzie został jednak zatrzymany przez niemieckie służby w Milanówku. Dzięki dokumentom, które posiadał jako konsul, uzyskał możliwość dotarcia najpierw do Poznania, a później do Gdyni. Po ujawnieniu, że gestapo aresztowało niemal całą inteligencję gdyńską, Kasprowicz, ponownie jako konsul, dostał zgodę na wyjazd z Gdyni. Po licznych perypetiach, przebywając przez Bydgoszcz i Poznań, dotarł do Warszawy. W Poznaniu odkrył, że jest poszukiwany z powodu swojej działalności w Gdyni i związanej z udziałem w powstaniu wielkopolskim. Po powrocie do Warszawy, doskonała znajomość języka niemieckiego i zdolności organizacyjne umożliwiły mu i jego rodzinie względnie normalne życie, a także pomoc w podziemnych działaniach. Nawiązał kontakt z profesorami uczelni wyższych, Tadeuszem Ocioszyńskim oraz Władysławem Kowalenką, przystępując do Instytutu Morskiego w ramach Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich w Warszawie. Po zakończeniu powstania przeszedł przez różne miejsca, aż dotarł do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie dotrwał do zakończenia działań wojennych.

W marcu 1945 roku Kasprowicz odwiedził Gniezno, gdzie samodzielnie starał się uruchomić zniszczoną fabrykę. W oczekiwaniu na powrót dyrektora Ludwika Sławskiego, zlecono mu zlikwidowanie czarnego rynku spirytusowego oraz uruchomienie legalnej produkcji. Niestety, marzenia o westchnieniu życia w rodzinnej firmie prysły w 1946 roku, kiedy rząd PRL-u rozpoczął proces nacjonalizacji przemysłu spirytusowego. W maju tego samego roku, prof. dr hab. Józef Górski, rektor odbudowanej Akademii Handlowej w Poznaniu, zaproponował Kasprowiczowi objęcie wykładów z ekonomiki transportu oraz zorganizowanie Katedry Transportu na rok akademicki 1946/47. Urządził nową katedrę oraz nawiązał współpracę z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi oraz z gospodarką morską, co spotkało się z dużym zainteresowaniem ze strony Wielkopolan.

Na początku 1945 roku profesor rozpoczął wykłady dla słuchaczy na nowo utworzonej filii Akademii Handlowej w Szczecinie, a jako że środowisko akademickie wzrastało, 17 sierpnia 1946 roku, nowa uczelnia, z inicjatywy ówczesnego ministra oświaty, przyjęła nazwę Wyższa Szkoła Handlowa w Gdyni, która w 1947 roku przeniosła swoją siedzibę do Sopotu. Na mocy uchwały Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 roku, uczelnia została uznana za państwowa i przemianowana na Wyższą Szkołę Ekonomiczną. W okresie lat 1962–1965 profesor Kasprowicz sprawował funkcję rektora sopockiej uczelni, a w 1963 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, czynnie prezentując swoje tezy na uczelniach w Rotterdamie, Antwerpii, Kolonii, Hamburgu, Rostocku, Bremie oraz Dreźnie.

Kasprowicz był inicjatorem oddziału morskiego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a także przewodniczył Radzie Naukowej Ośrodka Badań Ekonomiki Transportu w Warszawie. Pełnił funkcję członka Rady Naukowo-Ekonomicznej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. W latach 1957–1962 był prezesem Rady Oddziału Polskiej Izby Handlu Zagranicznego w Gdyni, a także członkiem Rady PIHZ w Warszawie, oraz członkiem Rady Naukowej przy ministrze żeglugi. Uczestniczył w pracach Rady Techniczno-Ekonomicznej przy ministrze komunikacji oraz w Radzie Naukowej Instytutu Transportu Samochodowego. 28 marca 1958 r. brał udział w zebraniu „ojców założycieli” Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Morskiego, którego celem było powołanie Muzeum Morskiego w Gdańsku. W 1977 roku otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdyni za działalność w Polskim Towarzystwie Nautologicznym.

Był również członkiem rady naukowej Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. Dwie wyższe uczelnie uhonorowały go tytułem doktora honoris causa: Uniwersytet Gdański oraz Uniwersytet w Rostocku. Po przejściu na emeryturę pozostał w bliskim kontakcie z Uniwersytetem Gdańskim, prowadząc wykłady i seminaria oraz udzielając konsultacji magistrantom i doktorantom. Zmarł 13 grudnia 1982 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu katolickim w Sopocie (kwatera C2-2-21).

Ordery i odznaczenia

Bolesław Piotr Kasprowicz otrzymał liczne wyróżnienia i odznaczenia, które są dowodem jego znaczącego wkładu w życie społeczne i zawodowe. W ciągu swojej kariery, otrzymał m.in. następujące nagrody:

  • Order Sztandaru Pracy I klasy w 1979 roku,
  • Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał 28 września 1954 roku,
  • Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 10 listopada 1933 roku,
  • Wielkopolski Krzyż Powstańczy, nadany 22 maja 1972 roku.

Wybrane publikacje Bolesława Piotra Kasprowicza

Bolesław Piotr Kasprowicz był autorem, który swoją twórczość rozwijał w latach 1917–1981. Jego wkład w literaturę i myśl społeczną został szczegółowo opisany w pracy zbiorowej pod redakcją Romana Kolickiego zatytułowanej Polska Morska prof. Bolesława Kasprowicza – pasja, praca i umiłowanie, wydanej przez Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku w 2015 roku, gdzie na stronach 276–286 znaleźć można szczegółowy wykaz jego publikacji.

Poniżej przedstawiamy niektóre z ważniejszych prac Bolesława Piotra Kasprowicza:

  • Praca doktorska zatytułowana „Przemysł spirytusowy b. dzielnicy pruskiej w okresie etatyzmu” z maja 1922 roku,
  • Artykuł o polityce opłat portowych w porcie gdyńskim, wydany w Biuletynie Informacyjnym Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni nr 26/1932,
  • Tematyka potrzeb Gdyni i zaplecza opisana w Wiadomościach Portu Gdyńskiego nr 10/1932,
  • Nowe podstawy prawne pobierania opłat portowych w Gdyni, publikacja w Biuletynie nr 16/1934,
  • Opinia o właściwym kontakcie Gdyni ze światem w Biuletynie nr 6/1934,
  • Analiza handlu zagranicznego Rzeczypospolitej Polskiej drogą morską w książce XV lat polskiej pracy na morzu, Gdynia, s. 109–132/1935,
  • Praca „Ekonomika i planowanie portów morskich”, wydana przez PWN w 1952 roku,
  • Opracowanie dotyczące cen za usługi portu morskiego, wydane przez PWN w 1959 roku,
  • Pamiętniki w „Byłem juniorem”, Wydawnictwo Morskie 1965,
  • Artykuł z okazji jubileuszu Eugeniusza Kwiatkowskiego w „Życiu Literackim” nr 1, s. 4/1969,
  • [Re.] J.Rummel, Narodziny żeglugi, Wydawnictwo Morskie, Nautologia nr 1/1981.

Przypisy

  1. Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. obn.olsztyn.pl. [dostęp 24.12.2018 r.]
  2. Polska Morska prof. Bolesława Kasprowicza - pasja, praca i umiłowanie, praca zbiorowa pod red. Romana Kolickiego, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, Gdańsk 2015, s. 274, wiersz 4–7.
  3. Polska Morska prof. Bolesława Kasprowicza - pasja, praca i umiłowanie, praca zbiorowa pod red. Romana Kolickiego, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, Gdańsk 2015, s. 158, wiersz 12–16.
  4. Polska Morska prof. Bolesława Kasprowicza - pasja, praca i umiłowanie praca zbiorowa pod red. Romana Kolickiego wyd. Towarzystwo Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego Gdańsk 2015, s. 143, wiersz 18.
  5. Józef Golec, Sopocki album biograficzny, Cieszn 2008, s. 110.
  6. Zarządzenie Ministra Skarbu z 20.12.1946 r. Monitor Polski.[dostęp 18.08.2014 r.]
  7. Historia Wydziału Ekonomicznego. Uniwersytet Gdański.[dostęp 19.08.2014 r.]
  8. Wydział Ekonomiczny. Uniwersytet Gdański.[dostęp 19.08.2014 r.]
  9. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
  10. M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 279 „za zasługi ma polu spółdzielczości”.
  11. Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym [online], Uchwała Rady Państwa nr 05.22-0.651 z dnia 22.05.1972 r.
  12. Historia szkoły w Wieleniu.
  13. Aktualności- Wielcy Gnieźnianie. Stowarzyszenie absolwentów I LO.[dostęp 19.08.2014 r.]
  14. śp. Bolesław Kasprowicz

Oceń: Bolesław Piotr Kasprowicz

Średnia ocena:4.47 Liczba ocen:11