Cmentarz św. Piotra i Pawła to cenna nekropolia położona w Gnieźnie, zajmująca obszar około 4 hektarów. Znajduje się w zachodniej części miasta, otoczona ulicami: Kłeckoską, Powstańców Wielkopolskich oraz Górną, a z zachodu graniczy z terenami Stada Ogierów.
Ta historyczna przestrzeń nie tylko pełni funkcję miejsca spoczynku, ale również stanowi ważny element lokalnego dziedzictwa kulturowego. Cmentarz zarządzany jest przezparafię archikatedralną Wniebowzięcia NMP, która dba o jego utrzymanie i porządek.
Historia
Na malowniczym wzgórzu zwanym Piotrowo, znajdującym się w pobliżu jeziora Jelonek, w końcowym okresie XVII wieku powstała budowla murowana, która zastąpiła drewnianą świątynię – kościół pw. św. Piotra i Pawła. W 2012 roku, na mocy decyzji prymasa abp. Józefa Kowalczyka, krypta tego kościoła, umiejscowiona na terenie cmentarza, uzyskała status nekropolii dla biskupów gnieźnieńskich.
Historia tego miejsca sięga XIII wieku, kiedy to istniała tu parafia oraz cmentarz, które zostały włączone do parafii św. Trójcy. W 1805 roku kwaterę tą przyznano parafii katedralnej, a od 1829 roku zaczęto również pogrzeby parafian związanych z św. Wawrzyńcem. W wyniku tych zmian stary cmentarz uległ zniwelowaniu, a teren został rozszerzony o ogród proboszczowski. Wówczas dokonano tzw. oczyszczenia cmentarza (purgatio coementerii), na odnowionym terenie rozpoczęto chowanie zmarłych.
W centralnym punkcie skrzyżowania alejek cmentarnych wzniesiono obelisk, wykonany z spoinowanej czerwonej cegły, z napisem: „Miejsce spoczynku Zwłoków Chrystusowych z fundacji ś.p. biskupa Marcina Siemieńskiego sufragana gnieźnieńskiego założone roku 1832”. Obelisk oparty jest na dwóch kamiennych stopniach i jest zwieńczony ostrosłupem, na którego szczycie znajduje się metalowy krzyż. Ściany ostrosłupa zdobią cementowe, herbowe tarcze, a ich symbolika odzwierciedla głębokie znaczenie religijne i historyczne: wschodnia ściana przedstawia symbol Wiary, Nadziei i Miłości, zachodnia – krzyż opleciony koroną cierniową, natomiast południowa – wieniec z liści palmowych, przewiązany wstęgą.
Płytą z szarego piaskowca umieszczono wspomnienie, iż „Obywatele Miasta Gniezna odnowili (obelisk) w 1889 roku. W Bogu Nadzieja Nasza”. Dodatkowa tablica informuje, że obelisk został „odnowiony przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków staraniem Towarzystwa Miłośników Gniezna A.D. 2000”. W 1843 roku nastąpiło powiększenie cmentarza o grunty uprawne należące do plebana w kierunku wschodnim, a w 1903 roku cmentarz rozszerzono w kierunku północnym do ul. Górnej.
Wokół kościoła w latach 1850-1910 zbudowano 46 marmurowych grobowców, które wyróżniają się bogato zdobionymi bryłami architektonicznymi w stylach neogotyckim i neobarokowym. W północnej części cmentarza można odnaleźć kwaterę określaną jako „Akropol Bohaterów”, w której spoczywają polegli powstańcy wielkopolscy. Jej centralnym punktem jest dziewięciometrowy pomnik wykonany z żelbetonu, który został ufundowany przez społeczność Gniezna i odsłonięty 1 listopada 1933 roku przez ks. Bp Antoniego Laubitza. Na pomniku znajduje się napis „Poległym w obronie Wiary i Ojczyzny 1918-1919. Wdzięczni Rodacy” oraz tablica z nazwiskami poległych.
Pomnik uległ całkowitemu zniszczeniu w 1940 roku z rąk Niemców, jedynie płaskorzeźba orła przetrwała, wydobyta przez kilku Gnieźnian z gruzów; w późniejszych latach stała się ona symbolem odbudowy monumentu, co miało miejsce w 1958 roku, na zlecenie Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy i staraniem kombatantów zrzeszonych w ZBoWiD.
Pochowani na Cmentarzu św. Piotra i Pawła w Gnieźnie
Temat związany z miejscem, jakim jest Cmentarz św. Piotra i Pawła w Gnieźnie, obejmuje wiele znaczących postaci historycznych. To cmentarz, na którym spoczywają różne osobistości, których życie i działalność miały istotny wpływ na rozwój regionu.
Warto zwrócić uwagę na bogatą historię tego miejsca, a także na wyjątkowe nagrobki, które stanowią ważny element kulturowego dziedzictwa Gniezna.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Zespół nastawni kolejowych w Gnieźnie | Cmentarz św. Krzyża w Gnieźnie | Struga Gnieźnieńska | Wieża ciśnień (Parowozownia Gniezno) | Mieszko Gniezno | Noclegownia kolejarzy w GnieźnieOceń: Cmentarz św. Piotra i Pawła w Gnieźnie