Erich Fließ

---

Życiorys

Erich Fließ był osobą utalentowaną, a jego postać ściśle związana była z literaturą i pisarstwem. Urodził się jako syn pastora, co z pewnością wpłynęło na jego światopogląd i wrażliwość artystyczną. Młodzieńcze lata spędził w Gnieźnie, gdzie uczęszczał do gimnazjum.

Po zakończeniu nauki w Gnieźnie, podjął studia z zakresu prawa w Berlinie. Następnie zrealizował aplikację prawniczą w Poznaniu, jednak ostatecznie postanowił porzucić związki z państwową biurokracją w celu realizacji swojej pasji pisarskiej. Wkrótce po tym zdecydował się na przeprowadzkę do Berlina, gdzie jego kariera nabrała rozpędu.

Od roku 1893 Fließ pełnił rolę redaktora w Berliner Fremdenblatt, co umocniło jego pozycję w świecie literatury i dziennikarstwa. Był jednym z kluczowych przedstawicieli Ostmarkenliteratur, nurtu literackiego koncentrującego się na kulturze i życiu mieszkańców wschodnich Niemiec.

Fließ pozostawił po sobie wiele cennych tekstów dotyczących Prowincji Poznańskiej. To miejsce miało dla niego szczególne znaczenie, ponieważ spędził w nim młodzieńcze lata, co miało odzwierciedlenie w jego twórczości. Warto zauważyć, że w Poznaniu toczy się m.in. część akcji jego powieści Die drei Erinnyen.

Zal Mavet

W literaturze Ostmarkenliteratur widać charakterystyczne cechy, które często pojawiają się w powieściach tego nurtu. Jednym z kluczowych elementów jest szczegółowe przedstawienie polskich wsi, które są ukazywane przez pryzmat stereotypów.

Powieść, o której mowa, oferuje rozbudowane opisy polskiego krajobrazu wiejskiego. Opisane są tu gliniane domy, strzechy, a także wątpliwej jakości stajnie oraz na wpół zniszczone studnie z żurawiem, które tworzą dość smutny widok.

Jednakże nie tylko architektura wzbudza niepokój. Młodzież wiejska, przedstawiana w sposób dość nieprzyjemny, często nosi brudne, podarte koszule, co dodatkowo podkreśla obraz zaniedbania. W szczególnie zimnych warunkach, chociażby po to, by chronić się przed zimnem, młodzi ludzie zakładają grube futrzane czapki na brudne włosy, co sprawia, że ta postać staje się jeszcze bardziej tragiczna.

Sceny z wiejskiego życia, gdzie dzieci biegają za pojazdami, często w towarzystwie ogrodowych kundli, dodają dynamizmu do opisywanej rzeczywistości. Obraz ten nie tylko ukazuje chaos, ale również określoną brutalność i surowość życia na wsi. W sumie wieś, w jego powieściach, jest stale pokazywana jako brudna i zaniedbana, co odzwierciedla nastawienie autora do przedstawionej rzeczywistości.

Trzy Erynie

W noweli autor wyraża oczekiwania niemieckiego kolonisty, który przybywa do Prowincji Poznańskiej. Inspiracji dostarczają mu pozytywne opinie znanego poety, Heinricha Heinego, który wychwalał urodę tutejszych kobiet.

Jednak po przybyciu na miejsce, kolonista przeżywa niemałe rozczarowanie. Polskie kobiety nie spełniają jego oczekiwań. Choć rzeczywiście często charakteryzują się urodą, widoczne jest, że mają też swoje niezadowolenie wobec Niemców.

W rezultacie, podburzają swoich mężów, co dodatkowo potęguje jego frustrację. Zauważa także, że ich ruchy są pełne gracji, ale zarazem zdają się one być niedbałe, a życie traktują w sposób powierzchowny. Mądrością kolonisty jest zdolność do odrzucenia ich uroków i zachowanie ostrożności w relacjach z tutejszymi mieszkańcami.

Der Proboszcz

W literaturze, wyróżniającej się ksenofobią, opowiadanie Der Proboszcz przedstawia obraz fikcyjnej postaci, jaką jest ksiądz Wojciech Przybylski z Sokolnik. Młodzieniec ten, mimo braku odpowiedniej opieki, wyrasta w warunkach, które można określić jako niewiarygodnie brudne, co jest typowe dla polskiego gospodarstwa chłopskiego. Główny bohater zaszczepia miłość do Polski oraz religijny fanatyzm w swoim otoczeniu. Jednak niebawem rozkwita w nim uczucie do pięknej Anielki, szlachcianki będącej córką polskiego bankruta.

Fabuła ma na celu ukazanie zarówno słabości polskiej szlachty, jak i kruchości charakterów polskich księży katolickich. Postać hrabiny Brzezińskiej została ukazana jako wyniosła intrygantka, która knuje podstępy z typową dla arystokratów ciasnotą umysłu. Fließ w swojej narracji mocno krytykuje polskie elity, sugerując, że typowy młody szlachcic niczego istotnego się nie nauczył, a jego życiowym celem stało się unikanie pracy.

Dodatkowo, w opowiadaniu pojawia się obraz polskiego woźnicy, który opisywany jest przez pryzmat stereotypów: jego słowiańska czaszka oraz nos, które zdają się być skomponowane „w połowie z wódki, w połowie z tabaki”. Bohater ten staje się przykładem ludzkiej durnoty. Mimo takiej konstrukcji postaci, krakowski Przegląd Literacki (numer 4 z 1898 roku) składa na account tej noweli pozytywną recenzję, akcentując, że tendencyjnie przedstawiona jest jedynie szlachta, reprezentowana przez hrabinę Zabłocką. Zauważono również, że nie ma miejsca na nienawiść do polskości ani katolicyzmu w tej zgrabnie napisanej opowieści.

Dzieła

Oto kilka wybranych dzieł autorstwa Ericha Fließa, które w różnorodny sposób ukazują jego twórczość oraz tematy, które poruszał w swoich utworach.

• Zal Mawet – Schatten des Todes. Zwei Geschichten aus dem Osten des Reiches (opowiadania, 1890),
• Miasmen (powieść, 1893),
• Die drei Erinnyen, pol. Trzy Erynie (nowela, 1896),
• Außer Reih und Glied (humoreska, 1896),
• Säbel verhängt (opowiadanie, 1897),
• Der Proboszcz. Eine Geschichte aus dem Osten des deutschen Reiches (opowiadanie, 1897),
• Minnedienst. Militärhumoresken (humoreski, 1898),
• Der Lump (opowiadanie, 1898),
• Postillon d’amour und andere Geschichten (opowiadania, 1898),
• Der Herr Collega (opowiadanie, 1898).

---

Oceń: Erich Fließ

---