Zbór ewangelicko-augsburski w Gnieźnie

W Gnieźnie ewangelicy zaczęli przybywać po II rozbiorze Polski w 1793 roku, głównie jako osadnicy z terenów Prus. Już w 1799 roku rozpoczęły się regularne nabożeństwa, które odbywały się w nieużytkowanym przez katolików kościele św. Mikołaja, z pomocą przybyłych pastorów. Władzę duchowną w zborze objął pierwszy lokalny pastor, Friedrich Wilhelm Schramm, który został wprowadzony w urząd 5 lutego 1804 roku. Ten moment uznaje się za początek istnienia samodzielnej parafii.

W 1806 roku poświęcono nowo wybudowany klasycystyczny kościół, jednak już w 1820 roku zmuszono społeczność do jego rozbiórki z powodu zagrażającego bezpieczeństwa budynku. Nabożeństwa przeniesiono do wynajmowanych lokali, w tym na przykład do kościoła św. Jana. W miarę upływu lat, zdeterminowana społeczność zdołała zdobyć dotację państwową, co zaowocowało rozpoczęciem budowy nowej świątyni w 1838 roku. Uroczyste poświęcenie nowej budowli miało miejsce 25 września 1842 roku, prowadzone przez bpa Andreasa Wilhelma Freymarka, superintendenta generalnego z Poznania.

Projektantem nowego kościoła był inspektor budowlany Schildner, a jego dzieło zyskało poprawki w wykonaniu znanego architekta Karla Friedrich Schinkela. W latach 1896–1897 dokonano znacznej rozbudowy. W końcu XIX wieku parafia liczyła około 6000 wiernych, rozproszonych w 58 miejscowościach, co prowadziło do rozważań nad budową nowej świątyni. Niestety, plany te przerwał wybuch I wojny światowej.

Kiedy w 1933 roku zrodził się projekt powstania polskiego zboru ewangelickiego, idea ta również nie doczekała się realizacji. Po zakończeniu II wojny światowej, kościół ewangelicki zmienił status na katolicką świątynię garnizonową, a z czasem zlikwidowano również trzy ewangelickie cmentarze.

Dzięki staraniom ks. Włodzimierza Missola z Poznania, od października 1949 roku rozpoczęły się nabożeństwa w kaplicy szpitala Dziekanka. Obecnie kaplica ta pełni funkcję dla Parafii bł. Michała Kozala, jednak w każdą pierwszą niedzielę miesiąca o godzinie 15:30 wciąż odbywają się nabożeństwa ewangelickie, gromadząc wiernych z Gniezna i okolic.

Warto jednak zaznaczyć, że w wyniku poważnej awarii komina, nabożeństwa ewangelickie zostały przeniesione do Centrum parafialnego przy ul. Elizy Orzeszkowej, gdzie wciąż mają miejsce dzięki uprzejmości lokalnego proboszcza.