Stanisław Zakrzewski (dziennikarz)

---

Życiorys

Stanisław Zakrzewski od najmłodszych lat charakteryzował się dużym zainteresowaniem sportem. Ukończył Państwowe Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, gdzie w 1928 roku z sukcesem zdał maturę. Jego pasją była lekkoatletyka, a przed drugą wojną światową zdobył tytuł trzykrotnego brązowego medalisty mistrzostw Polski w skoku o tyczce. W 1936 roku zdobył także złoty medal podczas zimowych mistrzostw Polski w tej samej dyscyplinie. Dodatkowo, Zakrzewski uprawiał łyżwiarstwo szybkie, hokej na lodzie, boks, a także pływanie.

Zakrzewski zdobył wykształcenie na Studium Wychowania Fizycznego przy Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego, co pozwoliło mu na rozpoczęcie kariery zawodowej w Wydziale Wychowania Fizycznego Urzędu Miejskiego w Poznaniu. Później pracował w Bydgoszczy jako wicedyrektor w tamtejszym Urzędzie, a w 1938 roku został trenerem skoczków w Polskim Związku Lekkiej Atletyki (PZLA). Po II wojnie światowej aktywnie przyczynił się do odbudowy sportu w Polsce, pełniąc m.in. rolę wiceprezesa ds. szkoleniowych w PZLA oraz będąc trenerem olimpijskiej kadry, a także sędzią sportowym.

Oprócz swoich osiągnięć sportowych, Zakrzewski był również zaangażowany w dziennikarstwo oraz działalność publicystyczną, co rozpoczął już w 1924 roku. Jego pisarstwo obejmowało przedwojenne polskie publikacje, takie jak „Raz, Dwa, Trzy”, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, „Stadjon” oraz „Tygodnik Sportowy”. Po wojnie został pierwszym redaktorem naczelnym „Sportowca”, a z jego inicjatywy zaczęto wydawać czasopisma takie jak „Lekka Atletyka” oraz „Koło Sportowe”, które przekształcił w „Sport dla Wszystkich”, mocno promując kulturystykę w Polsce. Jako redaktor naczelny tego czasopisma działał od 1956 roku aż do 1966 roku, a następnie pracował w różnych redakcjach, w tym w miesięczniku „Żagle”, gdzie pełnił rolę sekretarza.

Zakrzewski napisał liczne artykuły oraz ponad 20 książek poświęconych historii sportu, ćwiczeniom siłowym oraz kulturystyce. Łączny nakład jego publikacji przekroczył 1 milion egzemplarzy. Posiadał również znaczny zbiór książek sportowych, który liczył ponad 3 000 woluminów, a ponadto był poliglotą, czytając w ośmiu językach obcych.

„(…) był autentycznym działaczem społecznym z krwi i kości. Jego publikacje w czasopismach i książkach o charakterze popularyzatorsko-poradniczym zrobiły więcej dla zainteresowania społeczeństwa ruchem i dbaniem o zdrowie i sprawność fizyczną, niż oficjalne działania propagandowe polskich władz i organizacji kultury fizycznej przez całe dziesięciolecia.”

Henryk Jasiak w Historii polskiej kulturystyki.

Ojciec polskiej kulturystyki

W latach 50. XX wieku, Stanisław Zakrzewski po raz pierwszy zetknął się z kulturystyką dzięki lekturze sportowych czasopism zagranicznych, głównie w języku angielskim oraz osobistym kontaktom. Jego spotkanie z tą dyscypliną miało miejsce podczas wizyty w Polsce grupy amerykańskich ciężarowców, wśród których znajdowały się znakomite postacie świata kulturystyki, takie jak Tommy Kono. Kluczowym mentorem dla tej grupy był Bob Hoffman – dziennikarz, wydawca pisma kryjącego kulturystykę, multimilioner oraz uznawany ciężarowiec i kulturysta.

Jak relacjonuje Jan Włodarek, jeden z wiodących polskich kulturystów tamtego okresu, Zakrzewski wykazywał głębokie zrozumienie potrzeb młodzieży oraz ich aspiracji związanych z osiągnięciem wysokiej sprawności fizycznej, siły i estetycznie uformowanej sylwetki. Wierzył, że uprawianie ćwiczeń siłowych przyczynia się do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju młodych pokoleń, wspierając ich wytrzymałość i zdrowie ogólne, w tym psychiczne, a także przygotowując do życia dorosłego.

Zakrzewski nie tylko dostrzegał zalety treningów siłowych jako formy spędzania wolnego czasu, ale także podkreślał ich rolę w wzmacnianiu poczucia własnej wartości oraz budowaniu relacji ze społeczeństwem, w którym młodzież miała spędzić większość swojego życia. Oprócz tego, zauważał potrzebę wspierania osób poszukujących sposobów na przywrócenie pełnej sprawności fizycznej, jak i tych, którzy już przekroczyli młodzieńczy wiek.

W drugiej połowie lat 50. Zakrzewski jako pionier w swoim kraju zaprezentował popularny na Zachodzie system ćwiczeń siłowych, który określił dosłownym tłumaczeniem angielskiego terminu „bodybuilding”, co w języku polskim znamenet „budowanie mięśni”. Za swoje zasługi w propagowaniu kulturystyki w Polsce oraz w Europie Wschodniej, Zakrzewski został uhonorowany dyplomem uznania przez Międzynarodową Federację Kulturystów (IFBB).

Polska szkoła kulturystyki

Stanisław Zakrzewski nie pragnął być jedynie naśladowcą innych, w szczególności zachodniego podejścia do kulturystyki, które skupiało się głównie na osiąganiu masy mięśniowej. W jego mniemaniu, kulturystyka powinna być jednym z elementów szeroko pojmowanej sprawności fizycznej, łączącej w sobie nie tylko siłę, ale także estetykę ciała zgodnie z hasłem: „Siła, sprawność, piękno!”.

Dlatego też Zakrzewski proponował w swoich publikacjach nową formułę kulturystyczną, w której włączano różnorodne elementy, takie jak gimnastyka, sporty siłowe oraz inne dyscypliny ukierunkowane na wszechstronny rozwój sprawności. Warto zauważyć, że jego działalność okupowana była przez trudności, ponieważ władze w Polsce Ludowej nie akceptowały kulturystyki i stanowczo sprzeciwiały się wszelkim zachodnim wzorom, co z kolei skomplikowało promocję takich idei.

Dlatego Zakrzewski zaangażował się w tworzenie polskiej szkoły kulturystyki, która miała na celu szersze podejście do tematu i uwzględniała specyfikę lokalnych warunków. Jego starania obejmowały również promowanie kulturystyki wśród kobiet, co spotkało się z dużym oporem ze strony części środowiska dziennikarskiego, które zarzucało mu, że jego praca to „sztuka dla sztuki”, a zatem była niejako wyizolowana i oderwana od rzeczywistych potrzeb sportu.

Pomimo tego, ogromne zaangażowanie Stanisława przyniosło wymierne wyniki. Kulturystyka zyskała stabilną pozycję w programie Zarządu Głównego TKKF, a on sam został powołany na przewodniczącego Społecznej Komisji Kulturystyki. Dodatkowo, udało mu się zdobyć sojuszników w szeregach Ludowego Wojska Polskiego, które miało na celu szkolenie silnych i sprawnych żołnierzy.

Idea kulturystyki przyciągnęła uwagę rodzimego społeczeństwa oraz organizacji młodzieżowych. Postrzegano ją jako formę aktywnego spędzania wolnego czasu oraz sposób na rozwój fizyczny. W efekcie, nakład czasopisma „Sport dla Wszystkich” z nieznaczącej liczby zaledwie 9000 wydruków w maju 1958 roku wzrósł do imponujących 100 tysięcy egzemplarzy w grudniu 1961 roku, co stanowiło niemal dziesięciokrotny wzrost w ciągu zaledwie kilku lat.

W późniejszych latach wydanie pisma zaczęło ograniczać się do sprzedaży „po znajomości”, ale rozwój kulturystyki trwał nadal. Stworzona przez Zakrzewskiego polska szkoła kulturystyki zainspirowała inne kraje z bloku socjalistycznego, takie jak Czechosłowacja, Węgry, NRD oraz ZSRR, które zaczęły wdrażać podobne koncepcje, bazując na polskim modelu wieloboju kulturystycznego.

Zawody w Sopocie

W latach 60. XX wieku, Stanisław Zakrzewski odegrał kluczową rolę w rozwoju sportu kulturystycznego w Polsce, inicjując zawody kulturystyczne w Sopocie. Te wydarzenia, znane jako wielobój kulturystyczny, były unikalne, ponieważ łączyły elementy tradycyjnego pozowania z konkurencjami sprawnościowymi oraz siłowymi.

W opracowanej formule wieloboju, inspirowanej polską szkołą kulturystyki, uczestnicy nie tylko prezentowali swoje sylwetki, ale także musieli wykazać się umiejętnościami w różnorodnych dyscyplinach sportowych. Ze względu na kontrowersyjne postrzeganie kulturystyki w Polsce, która miała status nieoficjalny, zawody te uzyskały charakter nieformalnych mistrzostw Polski.

Warto zaznaczyć, że te zawody miały miejsce w latach 1960–1969 i przyczyniły się do popularyzacji kulturystyki w kraju, zapoczątkowując rozwój tej dyscypliny sportu w kolejnych dekadach.

Wybrane publikacje

Oto wybrane dzieła Stanisława Zakrzewskiego, które stanowią znaczący wkład w polski świat sportu i kultury fizycznej. Oto lista jego publikacji:

• Chód sportowy. Styl, zaprawa, sędziowanie i rekordy, Warszawa 1948,
• Marsze i biegi orientacyjne, Warszawa 1948,
• Rzuty, Warszawa 1949,
• Skoki, Warszawa 1949,
• Jeździmy na łyżwach, Warszawa 1949,
• Gramy w hokeja na lodzie, Warszawa 1949,
• Kultura fizyczna i sport w Polsce Ludowej, Warszawa 1952,
• Jak stać się silnym i sprawnym, Warszawa 1960,
• Siła, sprawność, piękno, Warszawa 1962,
• ABC młodego siłacza, Warszawa 1965,
• Nasze spotkania, Warszawa 1967,
• Znów młody, Warszawa 1968,
• Co dzień silniejszy i sprawniejszy, Warszawa 1972,
• Sensacje i rozczarowania olimpijskie, Warszawa 1972,
• Z silnych – najsilniejsi, Warszawa 1973.

---

Oceń: Stanisław Zakrzewski (dziennikarz)

---