Andrzej Maciej Kochański, urodzony 3 grudnia 1971 roku w Gnieźnie, to wybitny polski lekarz oraz genetyk. Jest on profesorem doktorem habilitowanym nauk medycznych, a także specjalistą w dziedzinie genetyki klinicznej oraz laboratoryjnej.
W chwili obecnej, pełni rolę profesora zwyczajnego w Instytucie Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego, który należy do Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Andrzej Kochański ma również na swoim koncie doświadczenie jako były konsultant krajowy w zakresie genetyki klinicznej.
Działalność
Andrzej Kochański jest absolwentem II Liceum Ogólnokształcącego im. Dąbrówki w Gnieźnie. W roku 1996 otrzymał dyplom lekarza medycyny na Akademii Medycznej w Poznaniu, a przez dwa lata studiował biotechnologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2000 roku uzyskał tytuł doktora nauk medycznych, natomiast pięć lat później otrzymał stopień doktora habilitowanego, który został mu przyznany przez Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk. Jego opiekunem naukowym w trakcie habilitacji była Irena Hausmanowa-Petrusewicz. W 2013 roku nadano mu tytuł naukowy profesora nauk medycznych, a w tym samym roku został profesorem mianowanym Polskiej Akademii Nauk.
W latach dziewięćdziesiątych Kochański pracował w Katedrze i Zakładzie Genetyki Medycznej Akademii Medycznej w Poznaniu. Od 2000 roku jest zatrudniony w Instytucie Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN im. M. Mossakowskiego w Warszawie, w Zespole badawczo-leczniczym chorób nerwowo-mięśniowych, który jest kierowany przez Irenę Hausmanową-Petrusewicz. Po jej śmierci objął kierownictwo Zespołu nerwowo-mięśniowego w tym instytucie. W latach 2009-2013 akademik pracował jako profesor na Wydziale Biologii i Nauk o Środowisku Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
W okresie od 2011 do 2013 roku był lekarzem-genetykiem w Poradni Genetycznej Zakładu Genetyki Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”. Dydaktycznie aktywny jest od 1996 roku, ucząc kolejno w Akademii Medycznej w Poznaniu, Warszawskim Uniwersytecie Medycznym oraz na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Od 2019 roku prowadzi wykłady z genetyki na nowo utworzonym Wydziale lekarskim Collegium Medicum UKSW. Ponadto, od 2014 roku pełni funkcję lekarza genetyka w poradni genetycznej Centrum Onkologii w Warszawie.
Kochański jest także ekspertem zewnętrznym i współpracuje z Instytutem na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. Należy do Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. prof. Lecha Kaczyńskiego w Warszawie. Uczestniczy w kształceniu młodych naukowców, pełniąc rolę promotora w trzech zakończonych przewodach doktorskich oraz opiekuna wielu prac magisterskich i licencjackich, w tym dwóch prac o tematyce genetyki zapłodnienia pozaustrojowego.
W lutym 2016 roku był jednym z inicjatorów wysłania listu otwartego do Premier Beaty Szydło w sprawie lustracji, co spotkało się z dużym zainteresowaniem mediów [portal prawy.pl, portal tv republika]. Kochański współredagował również Oświadczenie Zespołu ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski zatytułowane „Genom człowieka – dziedzictwo i zobowiązanie”, które zostało wydane 4 marca 2016 roku.
W 2017 roku uzyskał grant z Narodowego Centrum Nauki, który jest dedykowany terapii eksperymentalnej choroby Charcot-Marie-Tooth typu 4A (CMT4A). Zespół, którym kieruje, zajmuje się między innymi opracowaniem modelu doświadczalnego tej choroby, który będzie użyty do identyfikacji nowych substancji neurotoksycznych.
Przynależność i odznaczenia
Andrzej Kochański jest aktywnym uczestnikiem wielu komisji oraz zespołów naukowych, w tym Komisji Neurogenetyki, która funkcjonowała w ramach Komitetu Nauk Neurologicznych Polskiej Akademii Nauk w latach 2007–2010. Jego zaangażowanie w tematykę bioetyki datuje się na 2013 rok, kiedy to stał się ekspertem Zespołu ds. Bioetyki Konferencji Episkopatu Polski, który jest kierowany przez Henryka Hosera.
Kochański zdobył wiele nagród w uznaniu za swoje osiągnięcia, w tym w 2009 roku otrzymał nagrodę naukową drugiego stopnia od Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jest również laureatem nagrody Dyrekcji Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN, przyznawanej dla najmłodszego habilitanta Instytutu.
Jego działalność nie ogranicza się tylko do funkcji naukowych, bowiem od kwietnia 2017 roku pełni również rolę członka Zespołu doradczego przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego, skupiającego się na ochronie praw człowieka w kontekście rozwoju nauk biologicznych i medycznych. Dodatkowo, od 25 września 2019 roku, jest członkiem Zespołu doradczego tego samego ministra, zajmującego się dostępnością danych medycznych niezbędnych do przeprowadzania badań naukowych.
Publikacje naukowe
Andrzej Kochański jest autorem wielu artykułów naukowych, które koncentrują się na neurogenetyce. Jego prace są publikowane przede wszystkim w znanych międzynarodowych periodykach naukowych.
W gronie jego osiągnięć znajdują się współautorstwa artykułów w takich czasopismach jak:
- „American Journal of Human Genetics”,
- „American Journal of Medical Genetics”,
- „Neurology”,
- „Neurogenetics”,
- „Brain”,
- „Neuropediatrics”,
- „Neuromuscular Disorders”,
- „PLOS”,
- „Acta Neurobiologiae”,
- „Scientific Reports”,
- „Human Molecular Genetics”,
- „Genes (Basel)”,
- „European Journal of Neurology”,
- „International Journal of Molecular Sciences”.
Andrzej Kochański jest również członkiem rady redakcyjnej czasopisma „Folia Neuropathologica”. W przeszłości pełnił rolę recenzenta dla międzynarodowych czasopism zajmujących się tematyką związanych z chorobami nerwowo-mięśniowymi oraz neurologią.
Warto również zaznaczyć, że jest współautorem książki, która nosi tytuł „Wobec in vitro” pod redakcją ks. prof. Jacka Grzybowskiego oraz ks. prof. Franciszka Longchamps de Berier, wydanej przez Wydawnictwo Jedność w Kielcach w 2017 roku.
Popularyzacja nauki
Andrzej Kochański to postać szczególna, która znacząco przyczyniła się do popularyzacji wiedzy naukowej. Jego działalność obejmowała zarówno publikacje wywiadów, jak i wygłaszanie referatów, co miało miejsce m.in. podczas Festiwalu Nauki w 2010 roku.
Współpracuje on z wieloma organizacjami, m.in. z Polskim Stowarzyszeniem Obrońców Życia Człowieka oraz Stowarzyszeniem Rodziców i Stowarzyszeniem Opiekunów Dzieci z Zespołem Downa „Bardziej Kochani”. W 2013 roku, wielokrotnie zabierał głos w ogólnopolskich mediach, krytycznie odnosząc się do procedury in vitro. Współredagował także publikację zawierającą 33 artykuły naukowe, które dokumentowały negatywne skutki zdrowotne związane z zapłodnieniem pozaustrojowym.
W trakcie Polskiego Kongresu Genetyki w Poznaniu, który odbył się we wrześniu 2013, wygłosił referat zatytułowany „Wpływ technologii wspomaganego rozrodu na genom i epigenom człowieka”. Jego wystąpienia nie były wolne od kontrowersji, co potwierdza krytyka ze strony części mediów. Minister zdrowia Bartosz Arłukowicz poprosił Komisję Etyki PAN o zajęcie stanowiska w sprawie jego wypowiedzi.
Kochańskiego odpowiedzią na te kontrowersje były m.in. wywiady udzielone „Rzeczpospolitej”. Regularnie wypowiadał się o genetyce zapłodnienia pozaustrojowego w telewizji Republika, a także udzielał wywiadów renomowanym czasopismom, takim jak „Idziemy”, „Gość Niedzielny” oraz „Nasz Dziennik”.
W wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” pt. Krok od totalitaryzmu, szczegółowo odniósł się do użycia technologii CRISPR/cas9 do modyfikacji ludzkich zarodków, omawiając zarówno bliskie, jak i odległe konsekwencje modyfikacji genomu. Na łamach „Naszego Dziennika” w lipcu 2017 roku, nawiązał również do perspektywy terapeutycznej w kontekście Zespołu Downa, pisząc artykuł „Leki na zespół Downa”.
W tygodniku „Idziemy” (nr 3(641) z dnia 21 stycznia 2018 r.) w artykule zatytułowanym Eugenika, aborcja, utopia, przedstawił związki jakie występują między aborcją eugeniczną, a współczesną myślą eugeniczną.
Oceń: Andrzej Kochański